Wpis na okoliczność Międzynarodowego Dnia Teatru |
| Zdjęcie z albumu Zofii Izdebskiej (z.domu Kulczyckiej), na odwrocie podpis "Krzysia Tyralska" |
Istnieją ludzie zarażeni teatrem.
Zarazek gnieździ się przeważnie w części
zakulisowej, w ciasnych, źle wietrzonych i nagrzanych od lamp garderobach
aktorskich, w krętych i wąskich przejściach na scenę, w zakurzonych kotarach i
resztkach starych dekoracji. Pojedyncze bakterie fruwają jednak i po widowni,
najlepsza wentylacja nic nie pomaga — cóż
dopiero mówić o wentylacji w większości naszych teatrów.
Mniej odpornym organizmom wystarczy raz
połknąć teatralnego bakcyla, aby ulec chorobie, i to najczęściej nieuleczalnej.
Człowiek, który zaraził się teatrem, jeżeli czuje w sobie powołanie aktorskie,
literackie, malarskie — zostaje
aktorem, pisze dla sceny lub packa dekoracje. Jeżeli żadnego z tych powołań nie
czuje albo jeśli co gorsza jego powołanie nie ma pokrycia w talencie — człowiek, który zaraził się teatrem,
przynajmniej żeni się z aktorką albo w wypadku ostatecznym decyduje się zostać
dyrektorem. Wszystko po to, żeby siedem razy dziennie klnąc i
psiocząc na nerwowe,
gorączkowe, naszpikowane znacznie gęściej upadkami niż wzlotami życie
teatralne, równocześnie nurzać się w tej jedynej atmosferze, w której zarażony
może oddychać pełną piersią, bez której w Jastarni mu duszno i na Kasprowym
brak powietrza.
Infekcji teatralnej podlegają ludzie bez
względu na płeć, wiek, wykształcenie i zawód. Chciałbym dla ilustracji tego
twierdzenia przypomnieć pewien głośny w swoim czasie wypadek z dość
zamierzchłej epoki.
Dyrektor starej budy „Qui-pro-quó",
Seweryn Majde, był człowiekiem nieuleczalnie chorym „na teatr",
entuzjastą, maniakiem, fantastą. Finansista-fantasta to, zdawałoby się, raczej
rzadkość, ale w teatrze nie takie rzeczy się widywało. Niezachwiana wiara w
teatr dyrektora Majdego i jego podbudowany entuzjazmem talent do zaciągania
pożyczek pozwalały świetnemu satyryczno-literackiemu teatrzykowi jako tako
prosperować. Bo po okresie prosperity, wtedy, w latach trzydziestych, w pełnym
rozkwicie kryzysu — młodzi,
którzy już nie wiedzą, co
to znaczy, niech zapytają rodziców — teatr był
instytucją dość słabą i chorowitą, cierpiącą na zanik ciałek na widowni i
wskutek tego kulejącą finansowo na obie nogi. Wreszcie pewnego dnia, a ściślej
ostatniego dnia pewnego miesiąca,
przed kasą „Qui-pro-quo" pojawił się komornik — młodzi, którzy już nie
wiedzą, co to znaczy,
niech zapytają rodziców — aby zabrać wpływ z biletów na pokrycie
zaległego podatku magistrackiego. Dyrektor Majde rozwinął swój cały kunszt: z
głębokim przejęciem roztoczył przed komornikiem straszliwą wizję niedalekiej
chwili, kiedy tak utalentowani artyści, jak Dymsza, Ordonówna, Zimińska, Górska
i inni, pójdą żebrać pod kościół, bo innego wyjścia nie będzie, na jutrzejszą
wypłatę ich gaż dyrekcji i tak już nie wystarcza. Skończyło się tym, że wzruszony do łez urzędnik nie
tylko nic tknął kasy, ale jeszcze
wyjął z "kieszeni i pożyczył Majdemu na wypłatę gaż aktorskich podjętą
tego dnia chudą magistracką pensję. Cóż, okazało się, że i komornicy chorują na
teatr.
Jerzy Jurandot , wstęp do zbioru Gozdawa i
Stępień ”Przez dziurkę w kurtynie”, Warszawa 1957
Chorują na teatr także lekarze. I jest to o tyle niebezpieczne, że chorobę tą lekarze przenoszą, również celowo, na swoich pacjentów, nic a nic nie robiąc sobie z zasad etyki zawodowej.
A może działając właśnie zgodnie z nią? Gdyż lekarze traktują teatr także jako lekarstwo na różne bolączki ciała i duszy swoich pacjentów lub szczepionki przeciwko zarazkom alkoholizmu, depresji, agresji czy innych chorób. Tak przynajmniej, również w sposób profilaktyczny, traktował zajęcia zespołu teatralnego Zygmunt Izdebski, który był takim właśnie lekarzem zarażonym. Jak opowiadają świadkowie rozsiewał zarazki nawet w gabinecie (według wspomnień Jana Myrcika nabór do grupy teatralnej przeprowadzał podczas wizyt pacjentów).
